Domain hiyerarşisi, internette gördüğünüz her web sitesi, arka planda belirli bir domain (alan adı) hiyerarşisine bağlıdır. Bir domain kaydı yapılırken aslında sahnede tek bir oyuncu yoktur;
Registry (uzantı sahibi kurum), Registrar (kayıt kuruluşu), Reseller (bayi) ve Registrant (domain sahibi müşteri) gibi farklı roller birlikte çalışır.

Bu yapıyı anlamak;

• Kiminle hangi konuda iletişime geçeceğinizi bilmenizi,
• Domain sorunlarında doğru noktaya başvurmanızı,
• Markanızı ve domainlerinizi daha güvenli yönetmenizi sağlar.

Bu yazıda, Domain Name API bakış açısıyla bu hiyerarşiyi sade ve anlaşılır bir dille anlatacağız.

Hiyerarşinin En Tepesi: ICANN Nedir?

ICANN (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers), kâr amacı gütmeyen ve küresel internet ad/numara sistemini düzenleyen bir kuruluştur.

ICANN’in başlıca görevleri:

• Domain uzantıları (.com, .net, .org vb.) için kuralları ve kontratları belirlemek,
• Registrar (kayıt kuruluşu) firmaları akredite etmek,
• IP adreslerinin tahsisi ve dağıtımı için koordinasyon sağlamak,
• DNS’in (Alan Adı Sistemi) düzgün ve güvenli şekilde çalışmasını gözetmek.

Yani ICANN, domain dünyasının üst düzey düzenleyicisi ve trafik polisidir.

Registry Nedir? (Domain Uzantısı Sahibi Firma/Kurum)

Registry, bir domain uzantısının (TLD) sahibi ve teknik işletmecisidir.
Örneğin:

• .com ve .net için VeriSign,
• .de için DENIC,
• .uk için Nominet,
• .fr için AFNIC,
• .tr için TRABİS (Türkiye’de .tr uzantıları),
  gibi kurumlar birer Registry’dir. Bunların dışında da; IANA, Medya AŞ., XYZ.COM LLC, Kaznic, GMO Registry, Donuts, EURid, Register.BG firmalarıda bulunmaktadır.

Registry’nin görevleri:

• Sorumlu olduğu uzantı altındaki tüm domain kayıt verilerini tutmak,
• Her domain için hangi nameserver’ların kullanıldığını içeren zone dosyalarını oluşturmak,
• Domain tahsis politikalarını (kim, nasıl alabilir, hangi belgeler gerekir vb.) belirlemek,
• Bazı durumlarda doğrudan çalışmak yerine, yetkili Registrar firmalar üzerinden satış yapılmasını sağlamak.

Registry, DNS ağacının üst kademesinde çalışır ve aslında “uzantının sahibi”dir.

Registrar Nedir? (Kayıt Kuruluşu)

Registrar, domainleri son kullanıcılara satan, ICANN veya ilgili Registry tarafından akredite edilmiş kayıt kuruluşudur.

Registrar’ın başlıca görevleri:

• Domain kayıt, yenileme, transfer ve silme işlemlerini yapmak,
• Registry sistemleri ile entegre çalışarak bu işlemleri teknik olarak gerçekleştirmek,
• Domain sahibi adına Whois verilerini, nameserver ayarlarını vb. yönetmek,
• Çoğu zaman bayilere ve son kullanıcılara panel sağlayarak süreçleri kolaylaştırmak.

Örnek bazı Registrar’lar:

• Atak Domain
• Namecheap
• GoDaddy
• Name.com
• Natro
• İsim Tescil
• Network Solutions vb.

Registrar, Registry ile son kullanıcı/ bayi arasında köprü rolü görür.

Reseller (Bayi) Nedir?

Reseller (bayi), doğrudan Registry ile değil, bir Registrar ile anlaşmalı çalışan ve domainleri müşterilerine satan şirkettir. Genellikle:

• Hosting, e-posta, web tasarım, SSL gibi ek hizmetler de sunar,
• Registrar’ın sağladığı API ve paneller ile domain kayıt/yenileme işlemlerini otomatikleştirir,
• Kendi markasıyla son müşteriye ulaşır.

Domain Name API tam bu noktada devreye girer:

• Domain Name API, bayiler ve servis sağlayıcılar için tasarlanmış,
• Geniş domain uzantısı desteği sunan,
• API tabanlı, otomasyon odaklı bir domain yönetim altyapısıdır.

Yani siz hosting firması, ajans veya yazılım şirketi olabilirsiniz; Domain Name API sayesinde altyapıyla uğraşmadan, kendi markanızla domain satışı yapabilirsiniz.

Registrant Nedir? (Domain Müşterisi / Son Kullanıcı)

Registrant, bir domaini kendi adına tescil ettiren gerçek kişi veya şirkettir.
Yani:

• Alan adının sahibi,
• Whois kayıtlarında “Registrant” olarak gözüken,
• Domain üzerinde hukuki hakka sahip taraftır.

Registrant;

• Nameserver değişikliği,
• WHOIS / iletişim bilgileri güncellemesi,
• Transfer, yenileme gibi işlemleri genellikle Registrar veya Reseller’ın paneli üzerinden yönetir.

Domain kaydı yapılırken teknik olarak bilgiler Registry’ye yazılır; ancak kullanıcı genellikle Registrar veya bayi arayüzü üzerinden işlem yapar.

Domain Hiyerarşisi Nasıl İşliyor? (Kısaca Özet)

1. ICANN
   • Küresel kuralları ve çerçeveyi belirler, uzantı sözleşmelerini yönetir.
2. Registry (Uzantı Sahibi Kurum)
   • .com, .net, .tr gibi uzantıları teknik ve idari olarak yönetir.
3. Registrar (Kayıt Kuruluşu)
   • Registry’den yetki alır, domaini ticari olarak pazara sunar.
4. Reseller (Bayi)
   • Registrar ile anlaşmalı çalışır, kendi müşterilerine domain satar.
   • Domain Name API gibi platformlar, bu katmanda bayilere güçlü otomasyon sağlar.
5. Registrant (Domain Müşterisi)
   • Domaini satın alan ve kullanan son kişi veya firma.

Domain Name API Bu Yapının Neresinde?

Domain Name API,

• Registrar’lar ile entegre çalışan,
• Bayilere (Reseller’lara), ajanslara, hosting firmalarına ve SaaS projelerine
  API tabanlı domain yönetim altyapısı sunan bir platformdur.

Domain Name API ile:

• Tek panelden yüzlerce uzantıda domain sorgulama ve kayıt,
• Otomatik yenileme, nameserver, Whois yönetimi,
• Müşterilerinize kendi markanızla domain satışı,
• Ödeme ve faturalandırma sistemlerinizle entegre çalışan esnek bir yapı kurabilirsiniz.

Sonuç: Doğru Hiyerarşi Bilgisi, Daha Güvenli Domain Yönetimi

Registry – Registrar – Reseller – Registrant zincirini bilmek;

• Domaininizde bir sorun çıktığında kiminle konuşmanız gerektiğini,
• Transfer, yenileme, kilit (lock), WHOIS gibi konularda hangi katmanın hangi sorumluluğa sahip olduğunu,
• Markanızı ve domain portföyünüzü daha bilinçli yönetmeyi sağlar.

Eğer siz de:

• Müşterilerinize kendi markanızla domain satmak,
• Hosting / SaaS projenizi domain hizmetiyle güçlendirmek,
• Otomasyon odaklı, API tabanlı bir altyapıyla çalışmak istiyorsanız,

Domain Name API ile tanışarak birkaç adımda bayilik yapınızı oluşturabilir, domain dünyasının bu hiyerarşisini kendi iş modeliniz için avantaja çevirebilirsiniz.