TRABİS’in .tr domain yönetimini devralması ve pek çok .tr uzantılı domainin artık belgesiz (first come, first served) olarak tahsis edilebilmesi, Türkiye’de .tr domain uzantısına olan ilgiyi ciddi anlamda artırdı.

Ancak tüm .tr alan adları aynı kurallara tabi değil. Bazı .tr domainler “tescile kısıtlı” kategorisindedir ve bunların kaydı için ek şartlar, belge ve kurum değerlendirmesi gerekir. Özellikle “Türk”, “Türkiye”, il/ilçe adları, kamu kurumlarını çağrıştıran isimler ve finans odaklı alan adları bu kapsamda öne çıkmaktadır.

Bu yazıda, tescile kısıtlı .tr domainler hangileri, hangi kurallara tabidir ve kısıtlı .tr domain kaydı için hangi belgeler gerekir, bunları detaylı şekilde ele alacağız.

Tescile Kısıtlı .TR Domain Nedir?

Tescile kısıtlı .tr domain, güvenlik, kamu yararı, marka ve finansal istikrar gibi nedenlerle herkes tarafından serbestçe kayıt edilemeyen, sadece belirli şartları sağlayan kişi veya kurumlara tahsis edilen alan adlarıdır.

Amaç:

• Devlet, kamu otoritesi, milli değerler ve kritik finansal kuruluşları taklit eden alan adlarının kötüye kullanımını önlemek,
• Kullanıcı güvenliğini ve kamusal düzeni korumaktır.

Bu nedenle bazı alan adlarında TRABİS ve yetkili kurumlar, başvuru sahibinin gerçekten o isim üzerinde hak veya meşru menfaat sahibi olup olmadığını değerlendirir.

“Türk”, “Türkiye”, “Atatürk”, “TC” İçeren .TR Domainler

İçerisinde şu ibareleri taşıyan domainler özel kurallara tabidir:

• “Turkiye”, “Türkiye”
• “Ataturk”, “Atatürk”
• “Turk”, “Türk”
• “Türkiye Cumhuriyeti”, “Turkiye Cumhuriyeti”
• “T.C.” ve bunların türev/benzer yazımları

Bu isimlerin esas tahsis alanı “.gov.tr” uzantısıdır. Yani öncelik, kamu kurumları ve devlet organlarına aittir.

Bu kelimeleri içeren bir domaini .gov.tr dışındaki bir alt alan adı (örneğin .com.tr, .org.tr) altında almak istediğinizde:

• Başvuru sahibinin kim olduğu,
• Alan adının kamu yararına kullanılıp kullanılmayacağı,
• İsim üzerinde gerçek hak ve bağ olup olmadığı

Kurum tarafından değerlendirilir ve uygunluk kararı ona göre verilir.

Özetle:

“Türk”, “Türkiye”, “Atatürk”, “TC” gibi hassas ibareleri içeren .tr domainler, sıkı denetime tabi tescile kısıtlı domainlerdir.

İl ve İlçe İsimlerini İçeren .TR Domainler

İl ve ilçe adları, .tr uzantısında özel bir kategoriye sahiptir:

• Türkiye’deki şehir/il isimleri, .gov.tr altında valiliklere,
• Her ilçe adı, .gov.tr altında kaymakamlıklara tahsis edilir.

Örneğin:

• ankara.gov.tr → Valiliğe,
• kadikoy.gov.tr → Kaymakamlığa tahsis edilir.

Eğer aynı il veya ilçe adı için birden fazla talep varsa, .gov.tr kapsamında “ilk gelen ilk alır” kuralı işletilir.

Peki, aynı isimleri “.com.tr, .org.tr” gibi diğer .tr uzantıları altında almak mümkün mü?

Evet, ancak:

• Kurum (TRABİS ve ilgili otorite) başvuru sahibinin uygunluğunu,
• Alan adının kamu yararına uygun kullanılıp kullanılmayacağını değerlendirir.

Onay süreci olmadan, şehir ve ilçe adlarını içeren .tr domainleri özgürce almak mümkün değildir.

Kamu Kurumlarını Çağrıştıran .TR Domainler (DETSİS, SPK, BDDK vb.)

DETSİS’te Yer Alan Kamu Kurumları

DETSİS’te (Devlet Teşkilatı Merkezi Kayıt Sistemi) yer alan kamu kurumlarının:

• Açık adlarını veya
• Kamuoyunca bilinen kısaltmalarını

içeren alan adları, esas olarak sadece ilgili kamu kurumuna tahsis edilir.

Bu isimleri kullanmak isteyen farklı kişi veya şirketler için:

• Başvurunun uygun olup olmadığı, yine Kuruma yapılan değerlendirme ile belirlenir.

SPK Tarafından İzin Verilen Kuruluşlar

SPK (Sermaye Piyasası Kurulu) tarafından faaliyet izni verilen yatırım kuruluşlarının adlarını içeren domainler, sadece bu kuruluşlara tahsis edilebilir.

Yani bir yatırım kuruluşunun resmi adını veya ona çok benzeyen bir domaini yalnızca ilgili lisanslı kurum kullanabilir.

BDDK Tarafından İzin Verilen Kuruluşlar

BDDK tarafından faaliyet izni verilen çeşitli finansal kuruluşları içeren alan adlarında da aynı mantık geçerlidir. Örneğin:

• Bankalar
• Finansal kiralama şirketleri (leasing)
• Faktoring şirketleri
• Finansman şirketleri
• Finansal holding şirketleri
• Varlık yönetim şirketleri
• Yabancı bankaların Türkiye temsilcilikleri
• Banka kartları ve kredi kanunu kapsamında izin verilen kuruluşlar

Bu kuruluşların adlarını içeren .tr domainler de esas olarak yalnızca ilgili kuruluşlara tahsis edilir.

“Finans”, “Bank”, “Leasing”, “Faktoring” Gibi Kelimeleri İçeren .TR Domainler

Özellikle finans sektörüyle ilgili şu anahtar kelimeleri içeren .tr domainler, özel denetime tabidir:

• “finans”, “finance”, “finansman”
• “bank”, “banka”
• “lease”, “leasing”, “finansalkiralama”
• “factoring”, “faktoring”

Bu kelimeleri içeren alan adlarının esas tahsis adresi, yukarıda sayılan SPK ve BDDK tarafından yetkilendirilmiş kuruluşlardır.

Bunun dışındaki kişiler/şirketler bu tarz domainlere başvurduğunda:

• Başvurunun uygun olup olmadığı,
• Tüketiciyi yanıltma veya güven zedeleme riski taşıyıp taşımadığı

Kurum tarafından incelenir.

Bu da demek oluyor ki, finansal çağrışım yapan .tr domainler, standart domainlerden çok daha sıkı bir tescile kısıtlı domain politikasına tabidir.

Tescile Kısıtlı .TR Domain Kaydı İçin Gerekli Belgeler

Bir tescile kısıtlı .tr domain kaydetmek istiyorsanız, genellikle şu belgelere ihtiyaç duyulur:

1. İlgili domain ile aynı ismi içeren marka tescil belgesi
   • Türk Patent ve Marka Kurumu’ndan alınmış marka tescil belgesi,
   • Domainle uyumlu ticari marka kaydı veya
2. Son 6 ay içinde alınmış firma faaliyet belgesi
   • Ticaret sicil gazetesi,
   • Oda kayıt belgesi veya benzeri resmi faaliyet belgesi.
3. Başvuru formu
   • Kayıt operatörünün veya TRABİS’in yönlendirdiği resmi domain başvuru formu eksiksiz doldurulmalıdır.

Bu belgeler, domain üzerindeki meşru hakkınızı ispat etmek ve kötü niyetli tescil şüphesini ortadan kaldırmak için istenir.

Sonuç: .TR Domainlerde Doğru Strateji ve Hukuki Uyum

TRABİS sonrası dönemde, .tr domain uzantısı hem Türkiye’de hem de globalde çok daha görünür ve tercih edilir hâle geldi. Ancak:

• İçinde “Türk”, “Türkiye”, “Atatürk”, “TC” geçen tescile kısıtlı domainler,
• İl ve ilçe adlarını içeren .tr domainler,
• Kamu kurumlarını, finans kuruluşlarını ve lisanslı yatırım kurumlarını çağrıştıran alan adları

Özel kayıt kurallarına tabidir ve her başvuru onaylanmaz.

Markanızı, şirket unvanınızı veya finans/turizm/kamu gibi hassas sektörlerdeki projelerinizi .tr domain ile güçlendirmek istiyorsanız, bu kuralları bilerek adım atmanız büyük önem taşır.

Doğru belgelerle, doğru kategoriye başvuru yapmak hem süreci hızlandırır hem de domain reddi veya ileride doğabilecek uyuşmazlıkların önüne geçmenize yardımcı olur.