Domain Hiyerarşisi: Registry, Registrar, Registrant

Domain kaydı ve yönetimi, Domain uzantısı sahibi - Registry, Kayıt Kuruluşu - Registrar, Bayi - Reseller ve Domain Müşterisi yani Registrant gibi farklı rollere sahip birden fazla taraf içerir.

Bu 3'ünün üzerinde ICANN (İnternet Tahsisli Sayılar ve İsimler Kurumu - The Internet Corporation for Assigned Names and Numbers ) da vardır. Tüm bu roller üzerinden hızlı bir şekilde geçeceğiz.

Domain Hiyerarşisi

Registry (Domain Uzantısı Sahibi Firma veya kurum)

Registrar (Kayıt Kuruluşu)

Reseller (Bayi) | Registrant (Domain Müşterisi)

ICANN

ICANN, kişiler, kamu teşebbüsleri, kanun uygulayıcılar, fikri mülkiyet hukuku ve özel işletmeden oluşan ve kar amacı gütmeyen bir kuruluştur. Bu kuruluş, ilgili kuralları ve düzenlemeleri denetler ve uygular. ICANN, her uzantı ile sözleşmeler düzenler ve ayrıca kayıt kuruluşları için bir akreditasyon sistemi yürütür. IP adresleri söz konusu olduğunda, ICANN sisteme dahil olmaz fakat IP adreslerinin nasıl sağlanacağını koordine etmeye yardımcı olur. Aynı zamanda, silsilenin bölgesel kayıtlara sağlandığı ve ardından bunları ağ sağlayıcılarına dağıtan IP adresleri için merkezi bir depo görevi görür.

Registry - Domain Uzantısı sahibi Firma

Registry yani domain uzantısı sahibi firma veya üst düzey alan adlarını yöneten bir kuruluştur (Domain Hiyerarşisinin en üstü). Çoğu uzantı sahibi firma, DNS'nin en üst ve ikinci düzeyinde çalışır. Bazen ağ bilgi merkezi (NIC) olarak adlandırılan bir domain uzantı operatörü, domainin tüm yönetim verilerini tutar ve her domain için ad sunucularının adreslerini içeren bir bölge dosyası oluşturur.

Her domain uzantı sahibi firma, sorumlu olduğu alan adları içindeki domainlerin kaydını yöneten, domain tahsisi politikalarını kontrol eden ve domaini teknik olarak işleten bir kuruluştur. Ayrıca bir domain kayıt kuruluşunun işlevini de yerine getirebilir veya bu işlevi diğer kuruluşlara devredebilir.

Not: Domainler, kök ad sunucularındaki verileri yöneterek DNS ağacının tepesini yöneten İnternette Atanmış Numaralar İdaresi (IANA) tarafından yönetilen bir hiyerarşi altında yönetilir. IANA ayrıca hükümetler arası kuruluşlar için .int kayıt defterini, protokol yönetimi amaçları için arpa bölgesini ve root-servers.net gibi diğer kritik bölgeleri de çalıştırır.

IANA, diğer tüm domain yetkilerini diğer domain uzantı sahiplerine devreder.

Ülke kodu üst düzey alan adları (ccTLD), IANA tarafından Almanya'da DENIC ve İngiletere'de Nominet gibi ulusal domain uzantı sahibi firmalarına devredilir.

Domain Uzantı sahibi - Registry örnekler:

• VeriSign
• IANA
• Denic
• Nominet
• Trabis
• Medya AŞ.
• AFNIC
• XYZ.COM LLC
• Kaznic
• GMO Registry
• Donuts
• EURid
• Register.BG

---

Kayıt Kuruluşu

Kayıt kuruluşu, domainleri halka (sizin gibi tescil ettirenlere) satan akredite (örneğin ICANN tarafından) bir kuruluştur. Domain kayıt kuruluşu - Registrar: Domain başvuru, yenileme, iptal gibi domain adresleri ile ilgili işlemlerin yürütülmesini sağlar. Domain kayıt kuruluşu, genel bir üst düzey alan (gTLD) kaydı veya bir ülke kodu üst düzey alan (ccTLD) domain uzantı sahibi firma tarafından akredite edilmelidir. Bunlar, belirlenen domain uzantı sahibi firmaların yönergelerine uygun olarak çalışırlar.

Kayıt Kuruluşuna Örnekler:

• Atak Domain
• Name Cheap
• GoDaddy
• Name
• Natro
• İsim Tescil
• Gname
• Network Solution
• Eranet
• Blue Host

---

Bayi - Reseller

Domain bayileri çoğunlukla, diğer kayıt kuruluşları ile bazı işbirliği/ortaklık programları ile domainleri doğrudan domain müşterilerine satan şirketlerdir. Sıklıkla barındırma ve/veya web sitesi oluşturma gibi ek hizmetler sunarlar.

Domain Müşterisi - Registrant

Domain Müşterisi - Registrant, domain adresini kendi adına kaydeden kişi veya kuruluştur. Domainde yapılan değişiklikler, kayıt defterine gönderilir ancak her zaman değil. Örneğin, WHOIS verileri söz konusu olduğunda, kayıt kuruluşunda (fat whois - tam bilgi) veya kayıt defterinde (thin whois - temel bilgi) güncellenebilir. Geçmişte, kayıt şirketindeki fat whois güncellemeleri genellikle kayıt defterine. Örneğin Verisign desteği, fat ve thin whois arasındaki eşleme dışı durumun normal olduğunu iddia etmiştir.

Sonuç

Bu içerik, Domain kayıt hiyerarşisine kısa bir genel bakıştır. Domain tescil kurallarına gelince uzantıya göre değişiklik arzedebilmektedir. Kayıt kuruluşları domain uzantısı sahibi firmalara güncelleme göndermekle yükümlüdürler ancak bazen de göndermezler (eşzamansız fat/thin whois verileri) ve, domain uzantısı sahibi firmalar/kayıt kuruluşları, domain kayıt kurallarını ihlal ederlerse, ICANN tarafından para cezasına çarptırılmaları söz konusu olabilmektedir.

GDPR – KVKK domain sektöründe ayrı bir kargaşa yaratmıştır. WHOIS verileri değiştirilmiş ve halen buna alternatif bulunmamaktadır. RDDS/RDAP, WHOIS'in halefidir ancak henüz tüm kayıt kuruluşlarında aktif edilmemiştir.